MIEJSCOWOŚCI POWIATU NAKIELSKIEGO

(17) Chraplewo (gm. Szubin) Nazwa miejscowości wzmiankowana była po raz pierwszy w źródłach na początku XV wieku. Pojawiały się takie oto jej zapisy: Jan Chrapewski (1404), Chrapiewo (1450), Chraplewo (1511-23), Chraplyewo (1620 i później). Rodzina Chrapiewskich była właścicielem miejscowości do końca XVI wieku, a w następnych przekazach o wsi byli nim już m.in. Hieronim Radoliński, Hieronim Dąbski, Stanisław Wilczyński, rodzina Ulatowskich. Niemieckie źródła podają, że w latach 80-tych XIX wieku właścicielką wsi była Tekla z Wolszlegierów Ponikowska, a po niej, na podstawie zapisu testamentowego, syn Wacław Ponikowski wraz z siostrą Marią Szczawiańską. Bezpośrednim gospodarzem jednak był Wacław. Po wojnie dobra te przeszły na własność Państwowych Nieruchomości Ziemskich. W 1948 roku powstał w Chraplewie PGR. W 1952 roku siedziba zespołu PGR została przeniesiona do Zalesia, a następnie do Samoklęsk, lecz nadal istniało w Chraplewie gospodarstwo rolne. Z kolei w latach 70-tych XX wieku majątek przeszedł na własność PGR w Chwaliszewie. Dnia 4 czerwca 1993 roku całe założenie zostało przejęte przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa w Bydgoszczy. Aktualnie majątek dzierżawiony jest przez mieszkających na miejscu Krzysztofa i Barbarę Pejka, administrujących całą produkcją na terenie dawnego folwarku w Chraplewie. Założenie dworsko ? parkowe powstało w I połowie XIX wieku i pobudowane zostało przez Złotnickich. Do najstarszych budynków zalicza się dwór powstały jeszcze na początku XIX wieku, po czym gruntowanie przebudowany i powiększony na początku wieku XX. Do dzisiaj wokół dworu zachował się jeszcze 2,2 hektarowy fragment założonego również w I połowie XIX wieku parku z czytelnym układem alejek i mieszanym starodrzewem oraz w jego części północnej zlokalizowanym stawem. Wzdłuż stawu biegnie regularna alejka lipowa. Ponadto park porasta atrakcyjny zestaw roślinności, wśród której możemy wyróżnić ciekawe okazy kasztanowców, jesionów, klonów, dębów czy wiązów. Obecnie Chraplewo to wieś leżąca przy drodze lokalnej, biegnącej nieco na południe od szosy z Szubina do Kcyni. W przypadku dawnego majątku Chraplewo daje się zauważyć do dziś widoczny jeszcze wyraźny podział na trzy części: dworsko ? parkową, podwórze folwarczne i osadę mieszkalną. Dwór od północy i wschodu otacza niewielki park krajobrazowy, z małym stawem. Naprzeciwko wjazdu, po drugiej stronie drogi, stoi figura Matki Boskiej. W południowym narożniku podwórza zbudowano stodołę, a obok stawiając, zrujnowany dziś magazyn zbożowy. Południowo-wschodnią pierzeję podwórza zamknięto oborą i chlewnią. Natomiast w północno ? wschodniej pierzei, oprócz dworu, zlokalizowano chlewnię i magazyn. W ruinie znajdują się budynki dawnej kuźni, stelmacharni i magazynu. Obecnie podwórze folwarczne jest utwardzone płytami betonowymi. Wcześniej była tutaj ubita ziemia. Domy mieszkalne stoją po obu stronach drogi lokalnej. Dawna kolonia mieszkaniowa składa się z siedmiu domów, w poważnym stopniu już przebudowanych. Co nie często zdarza się w tego typu przypadkach, zachowały się wszystkie budynki mieszkalne pamiętające jeszcze przedwojennych właścicieli. Najciekawszym obiektem jaki zachował się na terenie dawnego chraplewskiego majątku jest dwór.

To Złotniccy byli inicjatorami powstania obecnego, rozległego założenia parkowego i pobudowania jeszcze w I połowie XIX wieku, początkowo o prostszej, mniej rozbudowanej niż obecnie bryle dworu w klasycznej formie i skromnej dekoracji.

Dwór zbudowano z cegły ceramicznej czerwonej, palonej, jako po części jedno-, a po części dwukondygnacyjny budynek. Występują tutaj również piwnice. Złożoność bryły dworu potęguje także zastosowanie wielopołaciowego nakrycia dachowego. Jest to dach jedno-, dwu- lub trójspadowy. Taki wygląd dworu z czasem został mocno przekształcony architektonicznie, gdyż zachowały się tylko skromne cechy klasycystyczne wyrażone w kolumnowym portalu elewacji frontowej i eklektycznej, neoklasycystycznej dekoracji bocznej elewacji północno-zachodniej. Mimo wszystko warto zwrócić uwagę na to słabo zachowane obecnie zdobnictwo. Najbardziej rozwinięta jest elewacja frontowa, czyli północna. Jest ona dziesięcioosiowa, o różnej wysokości i wyróżnia się szeregiem podziałów. Część wschodnia tej elewacji jest jednokondygnacyjna, lecz podwyższona o niewielkie okienka znajdujące się na poddaszu, natomiast od zachodu elewacja jest powiększona o całkowitą kondygnację piętra. W parterowej części środkowej znajduje się kolumnadowy portyk z wejściem. Kolumnadowy portyk tworzą zdwojone kolumny jońskie o gładkich trzonach i prostych bazach, ustawione na skrajach, a pomiędzy nimi trzy podobne kolumny środkowe. Na osiach tych kolumn występują stylizowane jońskie płaskie wypustki z muru zwane lizenami. Cała ta kolumnada dźwiga bardzo masywne, wielokrotnie i szeroko profilowane belkowanie, wtapiające się bokami w wyższe partie skrzydeł dworu. Niemal analogicznie wygląda elewacja południowa. Warto zwrócić uwagę na zdobiące podokienne i międzykondygnacyjne gzymsy, które również występują w elewacji frontowej. Elewacja zachodnia jest dwukondygnacyjna, umieszczono cztery herby w kartuszach. Wchodząc do wewnątrz, w części parterowej niemal natychmiast daje się zauważyć, że dawne przestrzenie tej części dworu zostały w znacznym stopniu zachwiane poprzez ich zabudowanie ściankami działowymi, przez co zmieniono całkowicie pierwotny układ pomieszczeń. W sieni głównej, gdzie znajduje się klatka schodowa, zachowały się jeszcze, niestety nieliczne już relikty pierwotnej dekoracji, z ozdobnymi kolumnami dźwigającymi profilowane belki stropowe i fragmenty pilastrowego podziału ścian. Na ścianie zachodniej zachowały się również fragmenty ozdobnej fasety, czyli łagodnego zaokrąglenia w rogu łączących się ścian. Piętro jest częściowo zagospodarowane, mieszkalne, a częściowo nieużywane. Zostało ono całkowicie przebudowane. Niestety innych pierwotnych ozdób już wewnątrz nie ma. Przetrwały jeszcze stare, drewniane, skrzynkowe, prostokątne, głównie dwupodziałowe, w mniejszości trójpodziałowe i dwupoziomowe z szeroką listwą ślemieniową okna. Ciekawie w bryle budynku wyglądają wielokwaterowe, owalne, krosnowe, drewniane i nie otwierane okienka. Drzwi w większości zamontowano po 1945 roku. Więźbę dachową można ogólnie określić jako mieszaną, drewnianą, o charakterze kleszczowo ? płatwiowym opartą na belkowych kolumnach oraz krokwiowo ? jętkową, łączoną za pomocą metalowych śrub i drewnianych złączy zwanych dyblami. Ogólna kubatura dworu wynosi 2827 mkw, natomiast powierzchnia użytkowa 650 mkw.

Znalazłem ten wpis i jako ciekawostkę umieściłem.

Źródło: Na podstawie materiałów przygotowanych do publikacji, S. Łaniecki, "Pałace, dwory i folwarki powiatu nakielskiego". Artykuł ze względów warsztatowych nie zawiera szczegółowych informacji, lecz skróconą wersję dotyczącą właścicieli posiadłości, ich dziejów oraz innych wydarzeń i opisów.

Jednak prawdziwość tego źródła stoi pod znakiem zapytania bo są inne opisy na stronach gdzie występuje hrabia Ponikowski a część opisów jakby się zgadzała. Nie wiem z jakiego źródła ktoś miał te wiadomości i wstawił ten wpis "Gdy właścicielami majątku stali się Ponikierscy".

Link:  »   http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/5796/Chraplewo/

Dodaję również stronę gdzie w opisie występują Ponikowscy. Fragment opisu: Dwór późnoklasycystyczny, rozbudowany na pocz. XX w. przez Ponikowskich. Na stronie Gminy Szubin jest opis dworku w Chraplewie i tu wymienia Ponikiewskich. Jest to o zasadnicza różnica, może to nazwisko trochę się zmieniało z jakiś przyczyn lub z powodu błędów powstałych przy redagowaniu dokumentów.